Cezasız Eğitim: Çocuklarda disiplin eğitimi nasıl olmalı?

Disiplin kişiye belli alışkanlıklar kazandırma, kişiyi kendisi ve çevresi ile uyum içinde yaşamaya hazır hale getirmedir. 

Çocukta disiplin eğitiminin amacı; çocuğa ceza verip onu pasifleştirmek değil; çocuğa uyumlu, sorumlu ve saygılı davranışları öğretip, çocuğun hem kendi haklarını hem de başkalarının haklarını gözetip, vicdanlı olmasını sağlamaktır.

Çocuklarda disiplin sağlamak için cezaya gerek yoktur. Dinleme, konuşma ve anlama üzerine kurulmuş bir eğitim sistemi çocuğa kendi davranışlarını yönetebilmeyi, nerde nasıl davranması gerektiğini, duygularını anlamlandırabilmesini ve doğru ifade biçiminin nasıl olması gerektiğini öğretir.

Evde disiplin sağmada tüm ailenin uyabileceği az sayıda ve mantıklı kurallarımız olmalıdır. Bu kurallar oluşturulurken; çocuğun karakter yapısı, dönemsel özellikleri, keşfetme isteği, merakı göz ardı edilmemelidir.

Kuralsız bir ortamda büyüyen çocuğun güvensiz ve yolunu kaybetmiş hissedebileceği gibi, çok sıkı kurallar ile katı sınırlar olan bir ailede büyüyen çocuk da korku ile ve gerekli özsaygıyı geliştiremeden büyüyebilir. Bu nedenle anne-babanın kendi değerlerine, sınırlarına ve çocuğun mizacına uygun bir disiplin yöntemi bulması önemlidir.

Çocuklarda disiplin uygulaması öğretici olma amacı gütmelidir. Çocuklara bu süreçte tercih hakkı sunulmalıdır. Bu hak çocuğun kendine olan güveni sağlamlaştırırken kontrol hissini arttırır.

Bir çocuk iç kontrolü sağlayabildiği ölçüde disiplin alışkanlığını edinmiş demektir. Bu iç kontrolü sağlayabilmek için

• Çocuğun gelişim özellikleri dikkate alınarak kurallar konulmalıdır
• Disiplin, tutarlık ve esneklik gibi temel ilkeleri içermelidir.
• Kuralların nedenleri çocuğa izah edilerek sunulmalıdır
• Çocuk kuralların uygulanması konusunda görevlendirilmelidir. Sorumluluk alma bilinci oluşturulmalıdır.
• Beklenilen davranış açık bir şekilde ifade edilmeli ve bu davranış gerçekleştiğinde ise çocuk taktir edilmelidir.

Anne ve babanın kararlı ve istikrarlı olması, her durumda kuralların anne ve baba tarafından uygulanıyor olması çocuğun kuralların duruma göre değişmediğini ve küçük esnemeler olsa dahi kuralların her durumda uygulandığını anlamasını sağlayacaktır. Eğer ki anne ve baba kendi içinde kararsız olursa çocuk bu durumu kullanmak isteyecektir. Bu duruma mahal vermemek için ebeveynler kendi içinde tutarlı ve karalı davranışlar sergilemelidirler.