ERGENLİK DÖNEMİNDE ÖFKE KONTROLÜ

Duygular genellikle olumlu ve olumsuz duygular şeklinde ikiye ayrılır. Öfke duygusu ise genellikle olumsuz duygular arasında yer almasına rağmen korku, sevinç, hüzün ya da şaşkınlık gibi temel duygulardan birisidir. Bu sebeple de hissedilmesi gayet doğaldır. Ortaya çıkmasında ise engellenme, haksızlığa uğrama, incinme, model alma, sosyal çevre, kıskançlık, yalnızlık ve akılcı olmayan inanışlar etkili olmaktadır. Bir geçiş dönemi olan ergenlikte ise aile baskısı, okulda yaşanan sorunlar, aile için problemler gibi pek çok sebep öfkeye sebep olabilmektedir. Yapılan araştırmalarda ergenlik döneminde yaşanan öfke sorununun sebepleri ise şu şekilde belirlenmiştir:

• Okulda veya arkadaş çevresinde maruz kalınan fiziksel ya da psikolojik istismar
• Bir birey olarak görülmeme ya da görmezden gelinme
• Kendini yeterince ifade edememe
• Haksızlığa uğramış oldukları düşüncesi
• Baskı altında hissetme ve engellenme durumu
• Aile içi çatışmalar
• Kendilerini yetersiz ya da başarısız hissetmeleri,
• Televizyon, sosyal medya ya da oyunlardaki şiddet dolu içerikler

Öfke de diğer bütün duygular gibi doğal bir duygudur. Fakat öfkenin ifade ediliş biçimi kişiden kişiye farklılık gösterir ve doğru-yanlışları vardır. Ergenlik döneminde daha dışa dönük ve saldırgan olan ergenler öfkelerini Kavga ederek, bağırarak, kuralları reddederek, küfür ederek veya çevreye zarar vererek gösterebilir. Bunun yanında daha içe kapanık olan ergenler ise inatçı ve depresif tavırlar sergileyerek ya da kendine zarar vererek gösterebilir. Öfkenin uygun şekilde ifade edilememesinin en ciddi sonuçlarından birisi ise maalesef intihar davranışıdır. Bu yüzden ailelerin ve ergenlik döneminde olan bireylerin öfke kontrolü becerisine sahip olmaları oldukça önemlidir.

Peki ergenlik döneminde olan bireylerin ebeveynleri çocuklarının öfke kontrolü sağlayabilmesi için neler yapabilir?

• Sevgi ve ilgi konusunda sürekli ve tutarlı olmak çocuğa yalnız olmadığını hissettirecektir. Ailesi tarafından yeterince kabul gören çocuklar öfke kontrolünde diğer çocuklardan daha başarılı olabilmektedir.
• Öfke birey için bazı şeylerin istediği gibi gitmediği anlamına gelir. Yolunda gitmeyen şeyleri konuşmak öfke kontrolü için önemlidir.
• Yetersizlik duygusu öfkenin başlıca sebeplerindendir. Çocuğa kendi yetenek ve becerilerini görmesini/göstermesini sağlayacağı bir ortam öfke konusunda ailelere yardımcı olacaktır.
• Ergenlik döneminde de bireyler öğrenir. Anne – baba ya da çevredeki yetişkinlerin öfke kontrolü sağlayamaması çocuklar için olumsuz bir örnektir.
• Öfke durumunda bireyin dikkatini başka bir yöne odaklamaya çalışmak olumsuz sonuçların ortaya çıkmasını önleyecektir. Daha sonra öfke yaratan durum hakkında konuşulmalıdır.
• Ergenlik dönemindeki çocukların eleştiri, yargılama, öğüt ve tavsiyelere toleransı gerçekten çok azdır. Öfke durumunda yargılandığını ya da kendisine öğüt verildiğini görmek öfkenin artmasına sebep olacaktır.
• Öfkenin normal bir duygu olduğunu bilmek ve çocuğun bunu fark etmesini sağlamak işe yarayan bir yöntem olabilir. Daha sonra ise öfkenin ifade edilmesi için uygun olan yollar birlikte tartışılabilir.
• Öfkesini kontrol edemeyeceği durumlarda yapması gerekenler çocukla konuşulabilir. Ortamdan uzaklaşmanın ya da nefes egzersizleri yapmanın öneminden bahsedilebilir.

Yukarıda yer alan davranışlara dikkat etmek ergenlik döneminde olan çocuğunuzun öfkesini kontrol etmesi konusunda ebeveynlere yardımcı olacaktır. Fakat sorunun azalmaması ya da daha da kötüleşmesi halinde bir uzmandan yardım alınmalıdır. 

Medine BORSA

Özel Safa Liseleri Okul Rehber Öğretmeni